วันหยุดนี้ที่ต้องทำ: ปะการังฟอกขาวที่เกาะครามใหญ่

กำลังเป็นที่วิตกของนักวิชาการทางทะเล นักอนุรักษ์และผู้ที่รักผู้ที่ชื่นชอบทะเลโดยทั่วไป เพราะในปีนี้ 2553 เกิดปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ ที่ไม่เป็นผลดีกับทะเลไทยทั้งฝั่งอ่าวไทยและฝั่งอันดามัน กำลังเกิดมีการฟอกขาวของปะการัง

การฟอกขาวของปะการัง โดยย่อ นักวิชาการทางทะเลกล่าวรายงานไว้ว่า เกิดจากการที่อุณภูมิของน้ำทะเลสูงขึ้นกว่าปกติ จึงทำให้สาหร่ายเซลล์เดียวที่ช่วยสังเคราะห์แสง ให้พลังงานแก่ปะการัง มีชื่อเรียกว่า ซูซานเทลลี (Zooxanthellae) ซึ่งอาศัยอยู่ในเนื้อเยื่อชั้นใน (endodermes) ของปะการัง เป็นการอยู่ร่วมกันแบบภาวะพึ่งพา (Mutualism) ได้ถูกขับออกไปจากเนื้อเยื่อปะการัง จึงทำให้ปะการังและสัตว์ทะเล ซึ่งอาศัยการพึ่งพาหาประโยนช์จากสาหร่ายชนิดนี้ ขาดพลังงานในการดำรงชิวิต จึงเกิดการฟอกขาวและตายลงในที่สุด

เกาะครามใหญ่ อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี อยู่ในการดูแลของกองทัพเรือ เป็นพื้นที่เขตหวงห้ามบุคคลทั่วไปขึ้นบนตัวเกาะ เพราะเป็นพื้นที่อนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเล โดยรอบของเกาะนอกจากมีหาดทรายที่เงียบสงบ เหมาะสำหรับการขึ้นวางไข่ของเต่าทะเลแลัว ยังมีแนวปะการังที่สมบูรณ์ เพราะไม่ถูกรวบกวนหรือทำลายสภาพสิ่งแวดล้อมจากทางการท่องเที่ยว เหมือนกับพื้นที่ของเกาะอีกหลายแห่ง ทั้งทะเลฝั่งอ่าวไทยและทะเลฝั่งอันดามัน ซึ่งเป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วอย่างยากที่จะเอ่ยปากปฎิเสธได้ว่า ถ้าแหล่งที่ใดมีนักท่องเที่ยวหรือธุรกิจของการท่องเที่ยวเข้าไปมาก พื้นที่นั้นสภาพแวดล้อมก็จะถูกทำลาย หรือถูกเปลี่ยนแปลงปรับปรุงแก้ไข จนความเป็นธรรมชาติที่เคยมีอยู่ไม่เหมือนดั่งเดิม

วันนี้เรานำเรือมาจอดทอดสมอลอยลำ ที่ด้านหน้าชายหาดแห่งหนึ่งทางทิศเหนือของเกาะครามใหญ่ โดยห่างจากชายหาดแห่งนี้ของเกาะครามใหญ่ไม่ไกลนัก จะมีแนวปะการังเป็นบริเวณกว้างพอสมควร ถ้าครั้งใดพวกเราได้นำเรือมาจอดที่บริเวณใกล้ๆเกาะครามใหญ่ ถึงจะไม่คิดขึ้นไปบนชายหาดซึ่งเป็นเขตหวงห้าม หรือขึ้นไปบนชายหาดให้เป็นการรบกวนพื้นที่ขึ้นวางไข่ของเต่าทะเล แต่ก็มีบางครั้งถ้าได้ไปจอดเรือหลบคลื่นลม ในบริเวณมีระดับน้ำตื้นไม่ลึกมาก ก็อดไม่ได้ที่จะต้องลงดำน้ำsnorkeling ดูปะการังที่มีอยู่ในบริเวณนั้นบ่อยครั้งไป

อย่างเช่นในวันนี้ เมื่อมองผ่านน้ำทะเลลงไปที่ตามแนวปะการัง ในขณะที่ยืนอยู่บนเรือจะมีความรู้สึกแปลกตา ที่เคยเห็นเป็นเงาสีดำทึบๆหรือสีเขียวๆ ในวันนี้กลับกลายเป็นมองเห็นสีขาวๆ สะท้อนขึ้นมาจากพื้นน้ำใต้ทะเล ทำให้นึกถึงข่าวของการเกิดปะการังฟอกขาว ที่กำลังเกิดขึ้นในพื้นที่หลายแห่งของทะเลไทย จึงทำให้แน่ชัดแล้วว่า ปะการังเกาะครามใหญ่ก็ไม่รอดพ้นจากปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ ที่เกิดการฟอกขาวของปะการังในทะเลไทย จากครั้งนี้ไปด้วยเช่นกัน

ที่ด้านหน้าชายหาดทางทิศเหนือของเกาะครามใหญ่

เราแล่นเรือเข้าไปจอดทอดสมอ

มีเรือของนักท่องเที่ยวจอดทอดสมออยู่บริเวณนั้นสองสามลำ พื้นน้ำมองเห็นการฟองขาวของปะการัง สะท้อนขึ้นมาจากใต้น้ำอย่างเด่นชัด

พอเตรียมอุปกรณ์ดำน้ำsnorkeling และแต่งเนื้อแต่งตัวเสร็จเรียบร้อย ก็ทิ้งตัวลงไปในน้ำทะเล มองผ่านความใสของกระจกหน้ากากดำน้ำลงไป ก็พบปะการังที่เกาะครามใหญ่แบบนี้

ปะการังบางส่วนยังดี มีสีสันสวยงามแบบที่เคยเป็น แต่บางส่วนมองเห็นเริ่มเกิดการฟอกขาว มีอยู่ปะปนทั่วไป

เป็นปรากฎการณ์ของการเกิดปะการังฟอกขาว ในทะเลทั้งอ่าวไทยและอันดามัน ตามข่าวคราวที่เป็นอยู่ ซึ่งรวมทั้งปะการังในบริเวณเกาะครามใหญ่ ก็ไม่หลีกพ้นปรากฎการณ์ครั้งนี้ไปได้

จากสายตาที่มองดูแบบคาดคะเนเอง ว่าน่าจะเกิดการฟอกขาวของปะการังบริเวณนี้ถึง 30-40 เปอร์เซ็นต์ เป็นอย่างน้อย และถ้าการเกิดปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ ที่ทำให้ปะการังฟอกขาวในครั้งนี้ยังไม่หยุด หรือบรรเทาเบาบางลง ก็ไม่ทราบเหมือนกันว่า ปะการังบริเวณนี้จะเหลือมากน้อยเพียงไร

ดำน้ำมองดูรอบบริเวณกว้าง ตามที่มีแนวปะการังไปเท่าไหร่ ยิ่งเห็นการฟอกขาวของปะการังเกิดขึ้นไปทั่ว ไม่เว้นแม้นแต่สัตว์ทะเลอย่างเช่น ดอกไม้ทะเล หนวดของพวกมันก็เริ่มเป็นสีขาวหย่อมๆ ดั่งกับบนศีรษะของคนที่เริ่มจะมีผมหงอกประปราย บางตัวก็ฟอกขาวทั้งตัวจนหมดสิ้น

ปลาการ์ตูนอินเดียแดง ซึ่งอาศัยอยู่แบบพึ่งพากันกับดอกไม้ทะเล โดยทั่วไปบริเวณนี้จะพบเห็นได้มาก แต่ในวันนี้ วันที่ดอกไม้ทะเลก็เริ่มจะฟอกขาวตามแบบปะการัง และหนวดของดอกไม้ทะเลที่ยังหลงเหลืออยู่ ก็แลดูจะเหี่ยวๆซีดๆขาดชีวิตชีวา ปลาการ์ตูนอินเดียแดงที่พยายามจะมองหา ก็คงจะยังมองไม่เห็นสักตัว

ดาวทะเลหมอนปักเข็มตัวนี้ อยู่ข้างปะการังที่ฟอกขาวอย่างหงอยๆ ฝูงปลาเล็กปลาน้อย ทั้งที่สวยงามและเป็นปลาเศรษฐกิจ ที่่อาศัยอยู่หรือหลบภัยตามแนวปะการัง ในวันนี้มองดูจะเงียบเหงา ทั้งที่เป็นช่วงเวลาการขึ้นลงของน้ำทะเล

ซึ่งในช่วงเวลาดังกล่าว เมื่อมีกระแสน้ำทะเลไหลขึ้นลงแบบนี้ จะเป็นช่วงเวลาความคึกครึ้นของฝูงปลา ที่จะกระฉับกระเฉงออกหากิน แต่เมื่อมองดูโดยทั่วไปทุกอย่างแลจะดูหงอยๆ เหงาๆชอบกล ก็ไม่ทราบว่าเราคิดมากไปเอง หรือมันเป็นเรื่องจริงดังที่สายตาของเรามองเห็นกันแน่

ในส่วนของปะการังบริเวณเกาะครามใหญ่ ที่ยังปกติดีมีชีวิตอยู่ ก็ยังมีสีสันตามแบบที่เคยเป็น ไม่ทราบว่าจะยังคงอยู่รอดปลอดภัยไปอีกนานเท่าไหร่ ถ้าปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ ที่เป็นผลร้ายต่อแนวปะการังของไทยในครั้งนี้ ยังไม่จบสิ้นหรือบรรเทาเบาบางลง

อยากให้ปะการังและสัตว์น้ำใต้ทะเล หยุดการฟอกขาว กลับมามีความสมบูรณ์ มีความงดงามอย่างเร็ววันดั่งที่เคยเป็น อย่างเช่นสองภาพถ่ายของปะการังสวยในทะเลไทย แบบนี้ด้วยเทอญ ขอภาวนาเอาใจช่วย